ถังดับเพลิงมีกี่ชนิด ทำความรู้จักถังดับเพลิงประเภทต่างๆ และวิธีใช้งานกัน

• Facebook
• Twitter
• Line

เครื่องดับเพลิง เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับการรักษาความปลอดภัย เมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้ฉุกเฉิน มีหลายประเภท แต่ละประเภทออกแบบมา เพื่อจัดการกับเพลิงไหม้ประเภทต่างๆ ตั้งแต่เชื้อเพลิงธรรมดาไปจนถึงโลหะที่ติดไฟได้ การทำความเข้าใจประเภทต่างๆ ของเครื่องดับเพลิง เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการเลือกเครื่องดับเพลิงที่เหมาะสมกับสถานการณ์ที่กำหนด และใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

โดยหลักแล้วมีเครื่องดับเพลิงหลัก 5 ประเภท ซึ่งสามารถระบุได้จากเนื้อหา และประเภทของไฟที่สามารถจัดการได้ ซึ่งรวมถึงเครื่องดับเพลิงชนิดน้ำ โฟม ผงเคมีแห้ง คาร์บอนไดออกไซด์ และสารเคมีเปียก แต่ละประเภททำงานแตกต่างกัน และเหมาะสำหรับสภาพแวดล้อม และวัสดุต่างๆ เช่น สิ่งทอ ของเหลวไวไฟ อุปกรณ์ไฟฟ้า และน้ำมันปรุงอาหาร

เพื่อให้แน่ใจว่ามีการป้องกันอัคคีภัยที่เพียงพอ สิ่งสำคัญ คือ ต้องเข้าใจความแตกต่างระหว่างถังดับเพลิงแต่ละประเภท การจำแนกประเภทของถังดับเพลิง บ่งบอกถึงประสิทธิภาพในการดับไฟแต่ละประเภท และชนิดของสารดับเพลิงที่บรรจุอยู่ การมีความรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับกลไก และการใช้งานของถังดับเพลิงแต่ละประเภท จะช่วยในการควบคุมเพลิงได้อย่างรวดเร็ว ลดความเสียหาย และสร้างความปลอดภัย

สารบัญ

1. ภาพรวมประเภทเครื่องดับเพลิง

2. เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำ

• ประเภทของไฟที่เหมาะสม
• การใช้งาน และข้อจำกัด

3. เครื่องดับเพลิงโฟม

• ประเภทของไฟที่เหมาะสม
• การใช้งาน และข้อจำกัด

4. เครื่องดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง

• ประเภทของไฟที่เหมาะสม
• การใช้งาน และข้อจำกัด

5. เครื่องดับเพลิงคาร์บอนไดออกไซด์

• ประเภทของไฟที่เหมาะสม
• การใช้งาน และข้อจำกัด

6. ถังดับเพลิงเคมีแบบเปียก

• ประเภทของไฟที่เหมาะสม
• การใช้งาน และข้อจำกัด

7. ถังดับเพลิงชนิดพิเศษ

• ถังดับเพลิงชนิด Clean Agent
• ถังดับเพลิงชนิด Water Mist
• ถังดับเพลิงชนิด Cartridge Operated Dry Chemical

8. เกณฑ์การคัดเลือกเครื่องดับเพลิง

9. ขั้นตอนการบำรุงรักษา และตรวจสอบ

• ช่วงเวลาการบำรุงรักษา
• ข้อกำหนดการบำรุงรักษาเฉพาะ
• การเก็บบันทึก

10. เคล็ดลับด้านความปลอดภัย และแนวทางการใช้

การเลือกเครื่องดับเพลิงที่ถูกต้อง มีความสำคัญอย่างยิ่งทั้งในด้านความปลอดภัย และประสิทธิภาพในการรับมือกับสถานการณ์ไฟไหม้ต่างๆ มีเครื่องดับเพลิงหลัก 5 ประเภท โดยแต่ละประเภทจะมีสัญลักษณ์กำกับ และออกแบบมา เพื่อรับมือกับไฟไหม้ประเภทต่างๆ ดังนี้

1. น้ำ และละอองน้ำ : ใช้สำหรับดับไฟประเภท A ซึ่งเกี่ยวข้องกับเชื้อเพลิงทั่วไป เช่น ไม้ กระดาษ และผ้า
2. โฟม : มีประสิทธิภาพในการดับไฟประเภท A และ B เครื่องดับเพลิงโฟมเหมาะสำหรับของเหลว เช่น น้ำมันเบนซิน และสี
3. ผงเคมีแห้ง : เป็นเครื่องดับเพลิงอเนกประสงค์ สามารถดับไฟประเภท A, B และ C ซึ่งรวมถึงก๊าซ นอกเหนือจากของแข็ง และของเหลว
4. คาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) : ใช้เป็นหลักสำหรับไฟประเภท B และไฟฟ้า เครื่องดับเพลิง CO2 ไม่ทิ้งคราบตกค้าง
5. สารเคมีเปียก : เป็นเครื่องดับเพลิงเฉพาะสำหรับไฟประเภท K ซึ่งมักใช้ในการดับไฟที่เกี่ยวข้องกับห้องครัว เช่น น้ำมันปรุงอาหาร และไขมัน

แต่ละประเภททำงานแตกต่างกัน และมีคำแนะนำเฉพาะ การทำความเข้าใจฉลาก และการใช้งานของแต่ละประเภท เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการใช้งานที่มีประสิทธิภาพ ตัวอย่างเช่น เครื่องดับเพลิงน้ำไม่เหมาะสำหรับไฟไหม้น้ำมัน เนื่องจากอาจทำให้ไฟลุกลาม ในขณะที่เครื่องดับเพลิงสารเคมีเปียก ได้รับการออกแบบมา เพื่อจุดประสงค์เฉพาะนั้น ในทำนองเดียวกัน เครื่องดับเพลิง CO2 เหมาะสำหรับไฟฟ้า เพราะไม่นำไฟฟ้า และไม่ทำให้อุปกรณ์ที่ละเอียดอ่อนเสียหาย

การทำความเข้าใจอย่างชัดเจน เกี่ยวกับประเภทของไฟ และเครื่องดับเพลิงที่เหมาะสม สามารถสร้างความมั่นใจในความปลอดภัย และป้องกันความเสียหายต่อทรัพย์สินในสถานการณ์ฉุกเฉิน ขอแนะนำให้เรียนรู้วิธีใช้เครื่องดับเพลิงอย่างถูกต้องเสมอ เนื่องจากประสิทธิภาพในการใช้งาน ในกรณีฉุกเฉิน ขึ้นอยู่กับการจัดการที่เหมาะสม

เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำ เป็นเครื่องมือที่จำเป็นสำหรับการต่อสู้กับไฟบางประเภท โดยทำงานด้วยการทำให้วัสดุที่กำลังลุกไหม้เย็นลง เพื่อดับเปลวไฟ

เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำ ถูกออกแบบมาสำหรับไฟประเภท A ซึ่งเกี่ยวข้องกับเชื้อเพลิงทั่วไปเช่น ไม้ กระดาษ และสิ่งทอ เครื่องดับเพลิงเหล่านี้ ทำงานโดยการดูดซับความร้อน จึงช่วยลดอุณหภูมิ และป้องกันการติดไฟซ้ำ

เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำ ไม่เหมาะสำหรับไฟที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์ไฟฟ้า หรือน้ำมัน และไขมันที่ใช้ในการปรุงอาหาร สิ่งสำคัญ คือ ต้องใช้เครื่องดับเพลิงชนิดน้ำกับไฟประเภท A เท่านั้น เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงจากไฟฟ้าดูด หรือการแพร่กระจายของไฟไปไกลกว่าเดิม

เครื่องดับเพลิงโฟม เป็นตัวเลือกที่หลากหลาย และมีประสิทธิภาพในการรับมือกับไฟไหม้บางประเภท โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เกี่ยวข้องกับของเหลว และของแข็ง

เครื่องดับเพลิงโฟม ส่วนใหญ่จะใช้สำหรับไฟ Class A และ Class B ไฟ Class A เกี่ยวข้องกับวัสดุที่ติดไฟได้ทั่วไป เช่น ไม้ กระดาษ และสิ่งทอ ไฟ Class B รวมถึงของเหลวไวไฟ เช่น น้ำมันเบนซิน น้ำมันดีเซล และน้ำมัน โฟมทำหน้าที่ในการระบายความร้อนจากไฟ และสร้างกำแพงกั้นระหว่างเปลวไฟ และเชื้อเพลิง ป้องกันการติดไฟซ้ำ

การใช้เครื่องดับเพลิงโฟมทำได้ง่ายๆ : ผู้ใช้งานต้องเล็งหัวฉีดไปที่ฐานของไฟ แล้วบีบที่จับเพื่อปล่อยโฟม จากนั้นกวาดหัวฉีดจากด้านหนึ่งไปอีกด้านหนึ่ง เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ที่กำลังไหม้อยู่ อย่างไรก็ตาม เครื่องดับเพลิงเหล่านี้ ไม่เหมาะสำหรับไฟในครัวที่เกี่ยวข้องกับน้ำมันปรุงอาหาร และไขมัน (Class K) หรือไฟที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์ไฟฟ้า นอกจากนี้ยังมีประสิทธิภาพน้อยกว่าในการดับไฟที่เกิดจากก๊าซ (Class C) และไม่ควรนำไปใช้ในสถานการณ์เหล่านี้ เนื่องจากโฟมอาจทำให้ของเหลวที่ติดไฟได้กระจายตัวออกไป

เครื่องดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง เป็นที่รู้จักกันดีว่ามีประสิทธิภาพในการดับเพลิงได้หลายประเภท ซึ่งทำงานโดยการขัดขวางปฏิกิริยาเคมีของไฟ

เครื่องดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง สามารถใช้ได้กับเพลิงประเภท A, B, และ C ซึ่งรวมถึงเพลิงที่เกิดจากวัสดุแข็งทั่วไป เช่น กระดาษ และไม้ ของเหลวไวไฟ เช่น น้ำมันเบนซิน และน้ำมัน และก๊าซไวไฟ ประสิทธิภาพในการดับเพลิงของเครื่องดับเพลิงชนิดนี้ เกิดจากความสามารถของผงเคมีในการสร้างชั้นกั้นระหว่างเชื้อเพลิง และแหล่งออกซิเจน

แม้ว่าเครื่องดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง จะมีประสิทธิภาพในการดับเพลิงได้หลายประเภท แต่การใช้งานในพื้นที่ปิดมีข้อจำกัด เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการสูดดม และทัศนวิสัยลดลงเมื่อผงเคมีถูกปล่อยออกมา ไม่แนะนำให้ใช้กับเพลิงที่เกิดจากน้ำมันปรุงอาหาร หรือในที่อยู่อาศัย สิ่งสำคัญ คือ ต้องเล็ง และกวาดเครื่องดับเพลิงไปที่ฐานของไฟอย่างระมัดระวัง เพื่อให้มีประสิทธิภาพ

เครื่องดับเพลิงคาร์บอนไดออกไซด์ ถูกออกแบบมาเพื่อใช้ดับเพลิงที่เกี่ยวข้องกับของเหลวไวไฟ และไฟฟ้า พวกมันเป็นที่รู้จักในเรื่องของสารดับเพลิงที่ไม่ทำความเสียหาย ไม่นำไฟฟ้า และสะอาด

เครื่องดับเพลิงคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) มีประสิทธิภาพสูงสุดในการดับไฟประเภท B และ C ซึ่งรวมถึงไฟที่เกิดจาก

• ของเหลวไวไฟ เช่น น้ำมัน ตัวทำละลาย และแอลกอฮอล์
• อุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีกระแสไฟฟ้า

การใช้เครื่องดับเพลิง CO2 เกี่ยวข้องกับการเล็งหัวฉีด หรือฮอร์นไปที่ฐานของเปลวไฟ และกวาดไปมา ต้องระมัดระวังว่าเครื่องดับเพลิงเหล่านี้

• ไม่ทำให้วัสดุที่กำลังลุกไหม้เย็นลง ดังนั้นจึงเป็นไปได้ที่จะเกิดไฟลุกไหม้อีกครั้ง
• ไม่เหมาะสำหรับไฟประเภท A เช่น กระดาษ หรือไม้
• ควรใช้ในบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก เนื่องจากมีความเสี่ยงที่จะขาดอากาศหายใจจากก๊าซ CO2

ถังดับเพลิงเคมีแบบเปียก เป็นถังดับเพลิงชนิดพิเศษที่ออกแบบมา เพื่อดับไฟที่เกิดจากน้ำมัน และไขมันจากการปรุงอาหาร

ถังดับเพลิงเหล่านี้ ถูกออกแบบมา เพื่อจัดการกับไฟประเภท K ซึ่งเกี่ยวข้องกับสื่อปรุงอาหาร เช่น น้ำมัน และไขมัน ที่มักพบในครัวเชิงพาณิชย์ ถังดับเพลิงเหล่านี้ ทำงานโดยปล่อยสารละลายที่ทำปฏิกิริยากับน้ำมัน หรือไขมันที่กำลังลุกไหม้ เพื่อสร้างสารที่มีลักษณะคล้ายสบู่ ซึ่งจะปิดผนึกพื้นผิวอย่างมีประสิทธิภาพ และป้องกันการจุดติดไฟซ้ำ

เมื่อใช้ถังดับเพลิงเคมีแบบเปียก สิ่งสำคัญ คือ ต้องฉีดสารดับเพลิงอย่างเบามือ เพื่อหลีกเลี่ยงการกระเด็นของน้ำมันที่กำลังลุกไหม้ โดยปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ผลิต การใช้งานส่วนใหญ่จำกัดอยู่ที่ไฟประเภท K ไม่เหมาะสำหรับไฟที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์ไฟฟ้า ของเหลวไวไฟ หรือเชื้อเพลิงทั่วไป เช่น กระดาษ และไม้

ถังดับเพลิงชนิดพิเศษ ถูกออกแบบมาสำหรับไฟประเภทเฉพาะ ที่ถังดับเพลิงมาตรฐาน อาจไม่สามารถดับได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งรวมถึงสภาพแวดล้อมที่มีอุปกรณ์ที่ละเอียดอ่อน หรือที่สารตกค้างจากตัวดับเพลิงมาตรฐาน อาจทำให้เกิดความเสียหายเพิ่มเติม

ถังดับเพลิงชนิด Clean Agent ประกอบด้วยสารฮาโลคาร์บอนที่ระเหยได้อย่างรวดเร็ว และไม่ทิ้งคราบ จึงเหมาะสำหรับการปกป้องอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และงานศิลปะที่ละเอียดอ่อน มันขัดขวางปฏิกิริยาทางเคมีของไฟ และมีประสิทธิภาพในการดับไฟประเภท A, B และ C

ถังดับเพลิงชนิด Water Mist ใช้ละอองฝอยละเอียด เพื่อทำให้ไฟ และบริเวณโดยรอบเย็นลงอย่างรวดเร็ว ถือเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมแทนถังดับเพลิงแบบดั้งเดิม เหมาะสำหรับไฟประเภท A และบริเวณที่อาจมีความเสี่ยงจากไฟฟ้า เนื่องจากละอองน้ำไม่นำไฟฟ้า

ถังดับเพลิงชนิด Cartridge Operated Dry Chemical ได้รับการออกแบบมาสำหรับการดับไฟประสิทธิภาพสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสภาพแวดล้อมทางอุตสาหกรรม มันทำงานโดยการสร้างสิ่งกีดขวางระหว่างเชื้อเพลิง และแหล่งของออกซิเจน มีประสิทธิภาพในการดับไฟประเภท B และ C

การเลือกเครื่องดับเพลิง ต้องพิจารณาประเภทของไฟ ที่อาจเกิดขึ้นในสภาพแวดล้อมนั้นๆ เป็นหลัก เครื่องดับเพลิงมีหลายประเภท แต่ละประเภทออกแบบมา เพื่อดับไฟชนิดเฉพาะ

• ประเภท A : สำหรับเชื้อเพลิงทั่วไป เช่น ไม้ ผ้า และกระดาษ
• ประเภท B : เหมาะสำหรับของเหลวไวไฟ เช่น น้ำมันเบนซิน น้ำมัน และไขมัน
• ประเภท C : สำหรับไฟฟ้า
• ประเภท D : สำหรับโลหะไวไฟ
• ประเภท K : โดยทั่วไปใช้สำหรับไฟในห้องครัว ที่เกี่ยวข้องกับน้ำมันปรุงอาหาร และไขมัน

ขนาด และน้ำหนักของเครื่องดับเพลิง ก็เป็นปัจจัยสำคัญเช่นกัน ควรเลือกเครื่องดับเพลิงที่สามารถใช้งานได้อย่างสะดวก และมั่นใจว่าสามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพในสถานการณ์ฉุกเฉิน

การจัดอันดับของเครื่องดับเพลิง สามารถบ่งบอกถึงความสามารถในการดับเพลิง ตัวอย่างเช่น เครื่องดับเพลิงที่มีป้ายกำกับ 4A สามารถเทียบเท่ากับการใช้น้ำ 5 แกลลอน ในขณะที่เครื่องดับเพลิงที่มีป้ายกำกับ 20 B แสดงว่าเครื่องดับเพลิงสามารถครอบคลุมพื้นที่ 20 ตารางฟุต

สุดท้าย สิ่งสำคัญ คือ ต้องแน่ใจว่าสามารถเข้าถึงเครื่องดับเพลิงได้ง่าย และผู้ที่คาดว่าจะใช้เครื่องดับเพลิงได้รับการฝึกอบรมอย่างเหมาะสม การบำรุงรักษา และตรวจสอบเป็นประจำก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นกัน เพื่อรักษาการทำงานของเครื่องดับเพลิง

โดยสรุป การเลือกเครื่องดับเพลิง เกี่ยวข้องกับความเข้าใจในประเภทของไฟที่คาดการณ์ ขนาด และน้ำหนักของเครื่องดับเพลิง การจัดประเภท การเข้าถึง และข้อกำหนดในการบำรุงรักษา

การบำรุงรักษา และตรวจสอบอย่างเหมาะสม เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งสำหรับประสิทธิภาพของเครื่องดับเพลิง ตามแนวทางของ NFPA 10 เครื่องดับเพลิงประเภทต่างๆ มีกำหนดการบำรุงรักษาเฉพาะ

การตรวจสอบด้วยสายตาเป็นรายเดือน : เจ้าของ หรือผู้ใช้ควรดำเนินการตรวจสอบนี้ เพื่อตรวจสอบความเสียหายที่มองเห็นได้ ระดับแรงดันที่เหมาะสม และตำแหน่งที่ปลอดภัย

ขั้นตอน

• ตรวจสอบมาตรวัดสำหรับความดันที่เหมาะสม
• ตรวจสอบให้แน่ใจว่าสลักนิรภัยยังคงอยู่
• มองหาความเสียหายทางกายภาพใดๆ

การบำรุงรักษารายปี : ต้องดำเนินการโดยผู้ตรวจสอบเครื่องดับเพลิงที่ได้รับการรับรอง และเกี่ยวข้องกับการตรวจสอบชิ้นส่วนเครื่องจักรกลทั้งหมดอย่างละเอียด

• การตรวจสอบภายใน 6 ปี : สำหรับสารเคมีแห้ง เครื่องดับเพลิงแบบเก็บแรงดัน ผู้ตรวจสอบจะถอดชิ้นส่วนเครื่องดับเพลิง เพื่อตรวจสอบส่วนประกอบภายใน
• การทดสอบแรงดันน้ำ 12 ปี : ดำเนินการเพื่อให้มั่นใจในความสมบูรณ์ของกระบอกสูบของเครื่องดับเพลิง

เครื่องดับเพลิงแต่ละเครื่อง ต้องมีป้ายกำกับ หรือฉลากระบุว่า ได้ดำเนินการบำรุงรักษาแล้ว ซึ่งรวมถึง

• วันที่บำรุงรักษา
• ประเภทของบริการที่ดำเนินการ
• ชื่อบริษัทบริการ

แท็กเหล่านี้ ช่วยในการติดตามประวัติการบำรุงรักษา และช่วยให้แน่ใจว่าเป็นไปตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัย

การตรวจสอบ และบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ และละเอียด จะช่วยยืดอายุการใช้งานของเครื่องดับเพลิง และทำให้แน่ใจว่า เครื่องดับเพลิงพร้อมใช้งานเมื่อจำเป็น

เมื่อต้องจัดการกับถังดับเพลิง คำย่อ PASS สามารถช่วยชีวิตได้ ซึ่งย่อมาจาก Pull (ดึง), Aim (เล็ง), Squeeze (บีบ), และ Sweep (กวาด)

1. ดึงสลัก : นี่จะปลดกลไกการล็อค และช่วยให้ถังดับเพลิง สามารถปล่อยสารดับเพลิงได้
2. เล็งต่ำ : เล็งหัวฉีดไปที่ฐานของไฟ วิธีนี้ ช่วยให้กำหนดเป้าหมายที่แหล่งกำเนิดของไฟ และตัดไฟได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. บีบคันโยกอย่างช้าๆ และสม่ำเสมอ : วิธีนี้ จะควบคุมอัตราการปล่อยสาร ป้องกันการสิ้นเปลือง และทำให้แน่ใจว่า สารดับเพลิงครอบคลุมไฟได้อย่างเพียงพอ
4. กวาดจากด้านหนึ่งไปอีกด้านหนึ่ง : เคลื่อนย้ายหัวฉีดเป็นลักษณะการกวาด เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ของไฟได้อย่างสมบูรณ์

สิ่งสำคัญ คือ ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่า ถังดับเพลิงอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องเมื่อใช้งาน ถือถังดับเพลิงโดยให้หัวฉีดชี้ไปด้านนอก เพื่อหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บ หรือการใช้งานผิดวิธี

การบำรุงรักษาเป็นประจำ มีความสำคัญต่อถังดับเพลิง ตรวจสอบมาตรวัดความดัน เพื่อให้แน่ใจว่าอยู่ในช่วงที่ใช้งานได้ หากเข็มอยู่ในโซนสีแดง แสดงว่าถังดับเพลิงจำเป็นต้องได้รับการซ่อมบำรุง

ควรตรวจสอบความเสียหาย หรือสิ่งกีดขวางในหัวฉีดเป็นประจำ ตรวจสอบให้แน่ใจว่า ถังดับเพลิงสามารถเข้าถึงได้ และเส้นทางของถังดับเพลิงไม่มีสิ่งกีดขวาง เพื่อการใช้งานที่รวดเร็วในกรณีฉุกเฉิน

การให้ความรู้แก่สมาชิกในครัวเรือน หรือเพื่อนร่วมงานทั้งหมด เกี่ยวกับการใช้ถังดับเพลิง สามารถเพิ่มความปลอดภัยได้ การฝึกซ้อมดับเพลิงเป็นประจำ สามารถช่วยให้มั่นใจได้ว่า ทุกคนรู้วิธีตอบสนองอย่างรวดเร็ว และมีประสิทธิภาพในระหว่างเกิดเพลิงไหม้